«فراداتا»، قدیمی ترین منبع حیات فراهیان

    فراداتا که امروز فراهرود نامیده می شود، قدیمی ترین اصطلاحیست که بر این رود خانه گذاشته شده، زیرا بدون امواج خروشان این دریا زندگی و انسان به سراغ این وادی هرگز نمی آمد. پس زندگی فراهیان مدیون این دریاست که از سیاه کوه سرچشمه میگیرد و بعد از 320 کیلومتر به هامون صابری می ریزد.

فراهیان مثل تمام انسان های روی زمین دوران کمون و برده گی را در کرانه های این رود خانه گذرانده و با گذار از جامعۀ تیپک فیودالی، اینک پا به پای امواج خروشان این دریا قدم بر مناسبات تازۀ سرمایه داری گذاشته است. اگر تکنولوژی این دوران طوریکه بر سایر بخش ها اثر گذاشته، برای بیش از نیمی آب این دریا که همه ساله به هدر می رود نیز ظرف مهار کننده ای می آفرید، مطمئناً فراداتایی ها امروز رنگ و بوی دیگری می داشت.

فراهی ها از ابتدا به دو طرف این رود خانه در جاهای متمکن شدند که به آب آن دسترسی داشتند، زیرا زراعت، و توأم با آن ابزار سازی که اولین تقسیم های کار میان انسانها بود، فقط با دسترسی به آب فراداتا ممکن بود. اما چون فراهرود در بعضی ماه های سال یا خشکیده و یا در بعضی سال ها هیچ آبی نمی آورد، آرام، آرام فراه نشینان حفر کاریز را آموختند و به این صورت هر چه این حفر گسترده تر می شد، زمین های بیشتری زیر کشت گندم و جو می رفت و بستگی برخی از مردم به فراداتا کاسته می شد.

بعد ها که ابزار کار مقداری رشد کرد و افراد ماهر برای حفر کاریز بیشتر شد، نه تنها مناطقی که دسترسی به آب دریا نداشتند که مناطقی با آب دریا دار نیز دست به حفر کاریز زدند تا به این صورت در طول سال برای کاشت غله و آبیاری باغات آب همیشگی داشته باشند.

سیستان گذشته که چهار دریا (هلمند، خاشرود، فراهرود و هاروت) در آن جریان داشتند، چنان پر غله و میوه بود که مالیۀ آن به دربار خلیفه، نسبت به خراسان، خوارزم و ایران بیشتر بود. به این خاطر کاریز در کنار مواج خروشان فراهرود، موهبتی دیگری بود که می توانست در خشکسالی ها و یا در طول سال که دریا می خشکید، مشکل آب زارعان فراهی را رفع نماید.

خفر کاریز باعث شد تا آرام آرام مناطقی چون بکوا و برخی از مناطق دیگری که بر آب فراهرود و هاروت آباد بودند، با آب کاریز سبز شوندو به این صورت کاریز کاریز یکی از عوامل گسترش فراه به حساب آمد. اما پیشرفت تکنولوژی نه تنها ظرف ذخیره ای برای فراداتا ایجاد نکرد که با ورود واتر پمپ و بعد دستگاه های برمۀ چاه و کشیدن آب از اعماق زمین، آرام آرام به خشکیدن کاریز ها شروع کردند و به این صورت زندگی زراعتی بیشتر به ابزار آهنی و ماشین وابسته شد. اما با تمام این تحول ها هیچگاه اهمیت حیاتی فراهرود، کاهش نیافت و تا هنوز در اکثر قراء و قصبات فراه در ماه های عقرب و قوس، همه دست به دعا و رو به استثقا اند که ابری ببارد تا این رود خانه بوی حیات و زندگی به فراه نشینان ارزانی کند.

فراه که بیش از یک میلیون جریب زمین آماده کشت و بیش از پنجاه ملیون جریب زمینی که با بودن آب آمادۀ کشت می شود، در اختیار دارد، سرزمین زارعان است که دهقانان با بیل و گاو روح زندگی را بر مردم این سرزمین عنایت می دارند و با نهر های بومی و قدیمی چون جوی فراهرود، جوی سیاه جنگل، جوی کنسک، سپینه واله، جوی خاکسفید، جوی مساو، جوی پنج جفت گاو، جوی روکن، جوی رَج، جوی بشتو، جوی غلامان، جوی ریگی، جوی یزده، دو نهر دارآباد، جوی نوده، جوی تیوسک، جوی کوکبالا، جوی شیخ، جوی کوکشیب، جوی تُجگ و ده ها جوی خورد و بزرگ دیگر که هر سال با بیل و عرق دهقانان کار می شوند، نقش اصلی آبیاری این ولایت را به دوش می کشند و طراوت حیات به آن می بخشند.

به این خاطر اهمیت فراداتا، اعتبار امواج خروشان او، ارزش زندگی و ارزش فراه در دستان پر آبله و پاهای ترکیده و پر پینۀ دهقانان زحمتکش و شرافتمند این سرزمین گره خورده که فقط با این ارزش می توان این سرزمین و باشند گان آن را تعریف و تشریح کرد.

منبع: مجله فراه/ شماره اول

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: